„Nasze rocznice”, to cykl felietonów, publikowanych w ramach rubryki „Z notatnika archiwisty” na łamach Pułtuskiej Gazety Powiatowej, ukazującej się w latach 2000. Autorem felietonów i redaktorem rubryki był Miron Owsiewski, wieloletni dyrektor pułtuskiego oddziału Archiwum Państwowego w Warszawie. Cykl, ukazujący się w ostatnim wydaniu gazety każdego miesiąca, opisywał najważniejsze rocznice wydarzeń i faktów z życia Pułtuska – z dziedziny administracji, kultury, komunikacji, oświaty, a także historii. W tym miesiącu przypominamy najważniejsze „październikowe rocznice”. Październik był miesiącem, w którym miało miejsce szereg wydarzeń kulturalnych. Były to następujące wydarzenia:
– Dnia 1 października 1921 r. w pułtuskim teatrze wystawiono dramat Stefana Krzywoszewskiego – „Przywódca”. W antraktach przygrywała orkiestra dęta 13 pułku piechoty, pod batutą kapelmistrza Marcelego Gorzelskiego. Reżyserował Antoni Sikorski.
– Dnia 3 października 1923 r. w pułtuskim teatrze odbyła się uroczysta akademia, związana ze 150-letnią rocznicą powołania Komisji Edukacji Narodowej – pierwszego polskiego ministerstwa oświaty. Akademię zorganizowało miejscowe Koło Przyjaciół Akademika.
– Dnia 3 października 1925 r. w pułtuskim teatrze wystawiono sztukę Józefa Dymowa – „Śpiewak własnej niedoli”. W antraktach przygrywała orkiestra dęta Ochotniczej Straży Ogniowej. Reżyserował Antoni Sikorski.
– Dnia 5 października 1946 r. w miejscowym teatrze odbył się wieczór artystyczno-literacki, poświęcony odbudowie stolicy Polski – Warszawie, zniszczonej w czasie wojny w 80%. Wieczór zorganizował prężnie działający Społeczny Komitet Odbudowy Stolicy pod kierunkiem Edwarda Cicharskiego.
– Dnia 7 października 1922 r. w miejscowym teatrze wystawiono sztukę Mieczysława Fijałkowskiego – „Wierna kochanka”. W antraktach przygrywała orkiestra dęta Ochotniczej Straży Ogniowej. Reżyserował Antoni Sikorski.
– Dnia 8 października 1939 r. ukazał się dekret Adolfa Hitlera o nowym podziale administracyjnym podbitych krajów. Zgodnie z tym dekretem część powiatu pułtuskiego wraz z miastem Pułtuskiem została włączona do utworzonego Regirungsbezirk Zichenau (okręg Ciechanów). Cały okręg Ciechanów natomiast został włączony do prowincji Sud Ost Preussen (Prus Południowo-Wschodnich). Granica pomiędzy okrojoną Generalną Gubernią a Prusami przebiegała pod Pniewem i była silnie strzeżona przez niemiecki Grentzschuz.
– Dnia 12 i 13 października 1990 r. w ramach Jubileuszu 550 lat pułtuskiego Liceum im. Piotra Skargi zorganizowano w świetlicy szkoły akademickiego, na którą przybył minister Edukacji i Oświaty prof. Henryk Samsonowicz.
– Dnia 16 października 1918 r. w miejscowym teatrze wystawiono sztukę Aleksandra hr. Fredry „Pan Bonet”. W antraktach przygrywała orkiestra Ochotniczej Straży Ogniowej. Reżyserował Antoni Sikorski.
– Dnia 17 października 1848 r. urodził się w Ostrołęce Wiktor Gmulicki – późniejszy pisarz związany z Pułtuskiem. Jego praca „Wspomnienia niebieskiego mundurka” opisuje życie pułtuskiej szkoły w czasach carskich. Pisarz zmarł dnia 14.02.1919 r. w Warszawie.
– Dnia 19 października 1919 roku w pułtuskim teatrze prof. Józef Stokłosa wygłosił odczyt na temat: „Przeszłość i przyszłość kooperatywy”. Część artystyczną zorganizował zespół pułtuskich artystów amatorów.
– Dnia 20 października 1924 r. burmistrz miasta Pułtuska rozesłał mieszkańcom „Odezwę do rodaków”. Odezwa związana była ze sprawą wysłania do warszawy delegacji miasta Pułtuska na uroczystości związane ze sprowadzeniem do kraju zwłok pisarza Henryka Sienkiewicza. Jak wiadomo Henryk Sienkiewicz zmarł dnia 15.11.1916 r. w Vevey w Szwajcarii.
– Dnia 22 października 1909 r. warszawski gubernator zawiadomił naczelnika powiatu, że we wsi Gromin gm. Kozłowo rolnicy zorganizowali Koło Kas Pożyczkowych im. Stanisława Staszica. W składzie zarządu koła znaleźli się rolnicy: Franciszek Borek, Stanisław Domżalski, Bronisław Iniarski, Stanisław Łaszczyk oraz Jakub Pik.
– Dnia 23 października 1998 r. w Pułtusku, w 150. rocznicę urodzin pisarza Wiktora Gomulickiego, zorganizowano w auli Wyższej Szkoły humanistycznej konferencję naukową na temat „Życie i twórczość Wiktora Gomulickiego”. Konferencję zorganizowała Wyższa Szkoła Humanistyczna.
– Dnia 24 października 1989 r. w Pułtusku przebywała delegacja Kongresu Polonii Amerykańskiej. Na jej czele stał prezes Polonii Edward Moskal. Delegacja zwiedziła miasto i zamek.
– Dnia 25 października 1923 r. ukazał się apel do mieszkańców Pułtuska, podpisany przez burmistrza mgr. Stanisława Śniegockiego. Burmistrz zwracał się w apelu do mieszkańców w sprawie należytego udekorowanie miasta w dniu 3 listopada 1923 r., w związku z przyjazdem do Pułtuska Prezydenta RP Stanisława Wojciechowskiego. Pan Prezydent wręczy 13 pułkowi piechoty sztandar ufundowany przez społeczeństwo powiatów Maków Mazowiecki i Pułtusk.
– Dnia 25 października 1944 r. na sesji Powiatowej Rady Narodowej w Wyszkowie wybrano pierwszego po wojnie starostę powiatu. Został nim Czesław Skoczeń – działacz PSL. Mimo trudnych warunków, związanych z trwającą jeszcze wojną – wymieniony urzędował na tym stanowisku do dnia 31.08.1945 r.
– Dnia 27 października 1946 r. w pułtuskim teatrze zorganizowano akademię pod hasłem „Pomóżmy dzieciom miasta”. Referat główny wygłosił ks. Piotr Orłowski. W części artystycznej wystąpiła orkiestra starościńska pod batutą Karola Wrony oraz chór parafialny kierowany przez Stanisława Dziedzickiego. Akademię zorganizował miejscowy Caritas.
– Dnia 30 października 1968 r. W pułtuskim teatrze odbyła się sesja historyczna na temat „X wieków Pułtuska”. Sesji przewodniczył prof. dr hab. Stanisław Herbst. W ramach sesji zorganizowano wystawy: sztuka ludowa Puszczy Białej, Pułtusk w dokumentach archiwalnych, pułtuski sport w ostatnich latach. W dniu sesji miejscowy Urząd Pocztowy stemplował korespondencję okolicznościowym datownikiem, a Polski Monopol Zapałczany wydał serię zapałek z etykietą pułtuskiego ratusza.
– Dnia 30 października 1990 r. zmarł w Warszawie dr Janusz Łopuski. W latach 1950 – 1958 piastował funkcję dyrektora PLO w Pułtusku, a następnie awansował na stanowisko wiceprzewodniczącego prezydium Wojskowej Rady Narodowej w Warszawie.
– Dnia 31 października 1933 r. W Pułtusku uroczyście obchodzono jubileusz 15-lecia 13 pułku piechoty. W związku z tym komitet organizacyjny wydał specjalną jednodniówkę. Uroczystość uświetnił swoją swoją obecnością Prezydent RP prof. Ignacy Mościcki, któremu dowódca pułku płk. Jan Zientarski wręczył odznakę pułkową. Po defiladzie, przed gmachem teatru, a następnie po obiedzie żołnierskim Prezydent RP ze świtą odjechał do Warszawy.
Miron Owsiewski
„Z notatnika archiwisty”